Baselgia sogn Placi Surrein

Patrun dalla baselgia parochiala ei s. Placi, burgheis da Surrein, che habitava tenor la tradiziun el 7avel tschentaner, tenor las scrutaziuns da pader Iso Müller entuorn 750 a Bubretsch el «nobilissim casti Tremisium». S. Placi, in niebel e zun beinstont signur, ei seconvertius entras ils priedis da s. Sigisbert, al qual el ha regalau ses beins, ed el sa vegnir numnaus il confundatur dalla claustra. Nus astgein supponer che la glisch dalla vera cardientscha ha sclariu sur Surrein gia dil temps da s. Placi. Igl uestg Tello, fegl dil tiran Victor, ha en siu renomau testament digl onn 700 regalau alla claustra cun biars auters beins era in frust prau «trans Vicum», da tschella vart dil vitg, ch’ei Surrein, che senumna aunc oz Sumvitg, semplamein Vitg. Sco igl uestg Tello ha entras siu testament en favur dalla claustra reparau las rapinas e malgiustias da siu bab Victor, igl assassin da s. Placi, ha el era promoviu il svilup dalla religiun cristiana el vischinadi da s. Placi.
Nus encurin adumbatten documents e fastitgs digl origin dall’emprema caplutta a Surrein. Ils emprems fastitgs ein dus tgaus da liuns avon baselgia, sin ils quals il crap sepulcral dalla famiglia da Contrin schai, ed ils quals dattan perdetga dad ina veglia caplutta. Vid igl esch d’ina combra sur il teschamber stat oz in maletg da s. Placi e s. Bistgaun, che porta l’inscripziun: A(nno). D(omini). 1595 AP. Quei maletg da 1595, fatgs d’in artist A. P. nunenconuschent, dat ina significativa representaziun da s. Placi: in giuncher cun manti e spada, giun plaun la hucla dil mund e la bitgetta, ina enzenna ch’el desista sin beins ed uffecis dil mund e defenda il reginavel da tschiel. Encunter la tradiziun ei s. Placi sin quei maletg in um tschentau cun barba. Mo daco l’uniun da s. Placi cun s. Bistgaun? Quei maletg era en scadin cass sigl altar dalla caplutta da Surrein, che igl uestg Johannes VI Flugi dʹAspermont ha consecrau il davos d’uost 1643 e dedicau cun siu sulet altar a s. Placi ed a s. Bistgaun e mess egl altar reliquias da s. Glieci, patrun digl uestgiu. La dedicaziun dalla caplutta dueva vegnir celebrada mintgamai gliendisdis suenter la fiasta da s. Placi. Sche la caplutta ei vegnida consecrada 1643 ed il menziunau maletg datescha da 1595, ei la conclusiun lubida e motivada, che la caplutta existeva ed era benedida, buca consecrada, silmeins dapi 1595. Quella caplutta mirava encunter igl orient e buca encunter miezdi sco la baselgia; quei semuossa ord il factum, ch’ils mirs d’in fundament tonschan da vart dil clutger tochen neu el santeri. Tgei onn s. Bistgaun ha cediu il patronat dalla caplutta a s. Sigisbert savein nus buc, mo el rapport da visitaziun digl uestg, ils 22 da zercladur 1683, figurescha denter las capluttas dalla pleiv da Sumvitg era quella da s. Placi e s. Sigisbert. Tier quella midada da patrun caplutta, probabel en occasiun d’ina renovaziun, vegn era il menziunau maletg ad haver fatg plaz ad in vut da s. Placi. En casa pervenda ei deponiu in vut, smuttau e bandunau, che representa s. Placi sco giuncher en toga romana, che vegn ad esser staus igl emprem vut sigl altar dalla caplutta. Igl aur dalla toga e la fina decoraziun dil vestgiu ein restonzas d’anteriura bellezia e dignitad. En siu pèz en fuorma da cor era tenor ina scartira anflada el cor, ina vera reliquia da s. Placi, ch’igl avat Marianus de Castelberg, pli baul beneficiat a Surrein, haveva regalau en preschientscha da duas perdetgas ils 30 d’october 1735. En in plogn encunter il caplon Ludivic Derungs selamentan vischins da Surrein, ch’el hagi 1770 priu senza saver dil vischinadi il vut da s. Placi giud igl altar. Il caplon ha lu tenor giavisch dils vischins puspei plazzau il vut en sia nischa. Pli tard han ins desistiu dil vegl vut da s. Placi e fatg plaz ad in niev, che ha decorau igl altar grond tochen l’entschatta dil 20avel tschentaner ed ei ussa medemamein deponius en casa pervenda. El haveva sco siu antecessur reliquias el pèz e vegneva purtaus da s. Cruschs e da Cor da Maria en processiun cun las autras sontgadads. Quei vut representa s. Placi cun il tgau enta maun ed il manti sularau sur il vestgiu da plascheivla decoraziun.

Ils paders caputschins, plevons a Sumvitg, han baghegiau igl onn 1695 a Surrein ina baselgia nova, senza sminar che cun la baselgia vegnessi era il desideri d’haver in agen spiritual. La baselgia ei construida en stil baroc, ha ina aulta fatschada cun quater nischas, ch’ei caracteristic per las numerusas  baselgias dils fegls da s. Francestg ed ei consecrada digl uestg Udalricus VII da Federspiel ils 10 da fenadur 1695 e dedicada a s. Placi. Igl altar grond ei dedicaus a s. Placi, quel da vart dretga a Nossadunna e quel da vart seniastra a s. Francestg. Pli tard ein ils altars laterals vegni scumiai aschia che Nossadunna vegn venerada sigl altar da vart dallas femnas. La dedicaziun baselgia ha igl uestg fixau sils 3 da matg, la fiasta da s. Cruschs. Il rapport dalla visitaziun episcopala da 1787 e da 1819 numna igl altar da Nossadunna altar dil s. Rusari, bein muort la confraternitad fundada a Surrein 1790.